Hormony tarczycy – trójjodotyronina (T₃) i tyroksyna (T₄)

Norma:
T₃całkowita (TT₃): 1,3–3,1 nmol/l, T₃wolna (FT₃): 4,0–7,8 pmol/l
T₄całkowita (TT₄): 58–154 nmol/l, T₄wolna (FT₄): 11,8–24,6 pmol/l

Jaką funkcję pełnią hormony tarczycy w naszym organizmie?

Hormony tarczycy kontrolują czynność większości tkanek, dlatego bardzo trudno jest wydzielić ich poszczególne efekty. W badaniach laboratoryjnych ocenia się stężenie frakcji wolnych hormonów tarczycy (FT₃ oraz FT₄), gdyż są to formy aktywne (frakcja całkowita – TT₃ i TT₄ mówi nam o całkowitej ilości hormonów tarczycy, które w ponad 99% związane są białkami krwi, przez co są nieaktywne). Wynik tego badania zawsze należy oceniać wraz z wynikiem TSH.

Jakie są wskazania do oznaczenia stężenia hormonów tarczycy?

• nieprawidłowe stężenie TSH
• monitorowanie skuteczności leczenia przeciwtarczycowego
• monitorowanie skuteczności leczenia niedoczynności tarczycy
• monitorowanie skuteczności leczenia raka tarczycy

Jakie są przeciwwskazania do oznaczenia stężenia hormonów tarczycy?

Do oznaczenia stężenia hormonów tarczycy wystarcza pobranie niewielkiej ilości krwi, dlatego nie ma przeciwwskazań do wykonania tego badania.

Przyczyny nadmiaru hormonów tarczycy

• choroba Gravesa i Basedowa – jest to choroba autoimmunologiczna, polegająca na obecności w organizmie przeciwciał przeciwko receptorowi dla TSH, powodujących jego nadmierną aktywację prowadzącą do wzmożonego wydzielania hormonów tarczycy (nadczynności tarczycy). Choroba Gravesa i Basedowa stanowi najczęstszą przyczynę nadczynności tarczycy.
• wole guzkowe toksyczne – w tej chorobie dochodzi do rozwoju nadczynności tarczycy spowodowanej jej guzkowym rozrostem. Jest on wynikiem niedoboru jodu przed 15–30 laty.
• gruczolak przysadki mózgowej wydzielający TSH
  • Uszkodzenie tarczycy i uwolnienie nagromadzonych zapasów hormonów tarczycy
  • Przedawkowanie L-tyroksyny stosowanej w leczeniu niedoczynności tarczycy

Objawy nadmiaru hormonów tarczycy

• niepokój i pobudzenie
• wilgotna i ciepła skóra
• wypadanie włosów
• wzmożona potliwość
• przyspieszenie rytmu serca, uczucie kołatania serca
• utrata masy ciała mimo zwiększonego apetytu
• bezsenność
• zaburzenia miesiączkowania
• wzrost ciśnienia tętniczego krwi
• nietolerancja wysiłku fizycznego i gorąca
• biegunki
• drżenie rąk

Przyczyny niedoboru hormonów tarczycy (niedoczynności tarczycy)

• zapalenie tarczycy typu Hashimoto – w tej chorobie dochodzi do produkcji przeciwciał przeciwko enzymowi biorącemu udział w syntezie hormonów tarczycy – mamy zatem do czynienia z ich niedoborem. Choroba Hashimoto jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy, występuje u 2% populacji, z czego 95% u płci żeńskiej.
• całkowite lub prawie całkowite wycięcie tarczycy, jeśli po zabiegu rozwinie się reakcja autoimmunologiczna uszkadzająca pozostały miąższ tarczycy
• leczenie jodem ¹³¹I
• przebyte napromienianie okolicy szyi
• niedoczynność przysadki mózgowej

Objawy niedoboru hormonów tarczycy

• przyrost masy ciała
• osłabienie, senność, zmniejszona tolerancja wysiłku fizycznego
• zaburzenia pamięci i koncentracji
• uczucie chłodu, łatwe marznięcie
• zaburzenia miesiączkowania u kobiet oraz osłabienie libido u mężczyzn
• zmniejszona potliwość
• suche, matowe, łamliwe włosy, wypadanie brwi i owłosienia łonowego
• zwolniony rytm serca
• zaparcia
• bóle stawów