Norma stężenia we krwi: 140–560 pmol/l
Co to jest aldosteron?
Jest to hormon steroidowy (mineralokortykosteroid) wytwarzany przez nadnercza w warstwie kłębkowatej. Bierze udział w regulacji gospodarki wodno-mineralnej, odpowiadając za wydalanie odpowiednich ilości potasu z moczem, wchłanianie zwrotne jonów sodu w nerkach, zapobiegając ich wydaleniu i nadmiernej utracie, co wiązałoby się z odwodnieniem i spadkiem ciśnienia tętniczego krwi. Jest składową układu renina–angiotensyna–aldosteron (układ RAA). Nerka, reagując na obniżenie ciśnienia tętniczego krwi lub stężenia sodu (często świadczącym o odwodnieniu), zaczyna wydzielać reninę – jest to enzym katalizujący reakcję, której produktem jest hormon o nazwie angiotensyna. Dopiero pod wpływem angiotensyny nadnercza wydzielają aldosteron.
Jakie są wskazania do badania?
Występowanie objawów wskazujących na zwiększone stężenie aldosteronu, czyli hiperaldosteronizm:
- Wynikających ze zbyt dużego stężenia sodu i przewodnienia: ciężkie nadciśnienie tętnicze oporne na leczenie, wielomocz, wzmożone pragnienie
- Wynikających z obniżonego stężenia potasu: osłabienie, drętwienie i kurcze mięśni, zaburzenia rytmu serca
Występowanie objawów wskazujących na zmniejszone stężenie aldosteronu, czyli hipoaldosteronizm:
- Wynikających ze zbyt małego stężenia sodu i odwodnienia: znaczne osłabienie, niskie ciśnienie tętnicze
- Wynikające ze zwiększonego stężenia potasu: osłabienie, zaburzenia rytmu serca.
Jakie są przeciwwskazania do badania?
Do oznaczenia aldosteronu wystarcza pobranie niewielkiej ilości krwi, dlatego nie ma przeciwwskazań do wykonania tego badania.
Przyczyny zwiększonego stężenia aldosteronu
Hiperaldosteronizm wtórny – do wzrostu stężenia aldosteronu dochodzi z powodu obecności innych schorzeń, takich jak:
- odwodnienie
- zwężenie tętnicy nerkowej – gdy tętnica nerkowa ulega zwężeniu, dopływ krwi do nerki jest upośledzony. Nerka odczytuje to jako sygnał o odwodnieniu oraz spadku ciśnienia tętniczego krwi.
- marskość wątroby – niewydolna wątroba nie jest w stanie produkować wystarczającej ilości albumin – białek osocza odpowiadających za ciśnienie onkotyczne krwi. W takiej sytuacji, woda opuszcza naczynia krwionośne, wędrując do przestrzeni zewnątrzkomórkowej i dochodzi do odwodnienia. Poza tym, wątroba nie jest w stanie w odpowiednim tempie metabolizować aldosteronu, więc dochodzi do dodatkowego zwiększenia jego stężenia.
- zespół nerczycowy
- niewydolność serca – w tym przypadku serce nie jest w stanie zapewnić odpowiedniego przepływu krwi przez nerki, które odbierają to jako sygnał o odwodnieniu
- guz wydzielający reninę – występuje bardzo rzadko
Hiperaldosteronizm pierwotny (zespół Conna) – jest to rzadki zespół chorobowy spowodowany obecnością gruczolakoraka nadnerczy (najczęściej łagodnego) lub przerostem warstwy kłębkowa tej kory nadnerczy.
Przyczyny zmniejszonego stężenia aldosteronu
- Dysfunkcja nerek (najczęściej jako powikłanie wieloletniej cukrzycy) – nerki nie wydzielają wówczas reniny w odpowienich ilościach
- Pierwotna niedoczynność kory nadnerczy (choroba Addisona) – może być spowodowana reakcją autoimmunologiczną (najczęściej), gruźlicą lub innymi zakażeniami lub wrodzonym niedoborem enzymów odpowiedzialnych za syntezę hormonów nadnerczowych (wrodzony przerost nadnerczy).
- Stosowanie leków: inhibitorów konwertazy angiotensy (ACE-I), antagonistów receptora angiotensyny II – (uniemożliwiają angiotensynie II pobudzenie nadnerczy do wydzielania aldosteronu), niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), ß-blokerów